Cho vay bất động sản khoảng 3,15 triệu tỷ đồng
Chiều ngày 28/10, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng đã giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu liên quan đến tín dụng bất động sản, lãi suất cho vay và các vấn đề liên quan đến tín dụng cho nhà ở xã hội.
Phát biểu giải trình tại phiên thảo luận, về vấn đề tín dụng bất động sản, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, vốn đầu tư vào thị trường bất động sản thường yêu cầu giá trị lớn, thời hạn dài, vì vậy cần phải được huy động từ nhiều kênh, trong đó vốn ngân hàng chỉ là một kênh. Theo quy định của pháp luật hiện hành, các tổ chức tín dụng sẽ tự quyết định cấp tín dụng trên cơ sở thỏa thuận với khách hàng về mức cho vay, thời hạn, lãi suất. Khác với các doanh nghiệp kinh doanh thông thường, các tổ chức tín dụng ngoài kinh doanh theo mục tiêu, kế hoạch kinh doanh còn cần phải luôn luôn đảm bảo các tỷ lệ an toàn theo quy định của NHNN và phải đảm bảo thu hồi vốn để sẵn sàng chi trả cho người gửi tiền. Nếu không đảm bảo thanh khoản, chính tổ chức tín dụng đó có thể gặp hệ lụy và ảnh hưởng đến an toàn của hệ thống, nền kinh tế.
Vì thế, ngay cả khi có những dự án khả thi và có khả năng trả nợ nhưng ngân hàng vẫn có thể phải từ chối cho vay, bởi có thể là thời hạn vay của dự án đó không phù hợp với khả năng cân đối vốn của ngân hàng. Bên cạnh đó, ngân hàng cũng có thể từ chối cho vay do phải ưu tiên mục tiêu cấp bách khác hơn để đảm bảo an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng.
“Hệ thống ngân hàng huy động chủ yếu là nguồn vốn ngắn hạn, trong khi đó nhu cầu cho vay của thị trường bất động sản lại là dài hạn, nên việc cân đối nguồn vốn, kỳ hạn rất quan trọng”, bà Hồng cho hay.
Tuy nhiên, trên thực tế, tín dụng vào lĩnh vực bất động sản cũng tăng khá nhanh trong thời gian vừa qua. Tăng trưởng tín dụng của bất động sản thường cao hơn so với mức tăng trưởng chung của nền kinh tế. Số dư nợ của tín dụng bất động sản hiện lên đến 3,15 triệu tỷ đồng, tức là chiếm khoảng trên 20% tổng dư nợ chung của nền kinh tế.
Thận trọng cho vay các dự án bất động sản kỳ hạn dài
Về vấn đề các dự án bất động sản mới khó tiếp cận nguồn vốn tín dụng mà Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội đã nêu, đặc biệt trong giai đoạn nửa cuối năm 2022, Thống đốc NHNN giải trình do liên quan sự cố rút tiền hàng loạt bắt đầu từ ngày 6/10/2022 tại SCB.
Cụ thể, theo Báo cáo số 24/BC-BXD ngày 15/02/2023 của Bộ Xây dựng tại Hội nghị tháo gỡ và thúc đẩy thị trường Bất động sản phát triển lành mạnh, bền vững, có nêu: “Các doanh nghiệp bất động sản phản ánh rất khó khăn trong tiếp cận, vay vốn từ các ngân hàng, tổ chức tín dụng, đặc biệt là giai đoạn nửa cuối năm 2022, ngay cả khi đối với trường hợp có tài sản đảm bảo do: các ngân hàng hết hạn mức cho vay đồng thời với sự kiểm soát chặt chẽ hơn nguồn vốn tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản”, “các tổ chức, cá nhân là khách hàng mua bất động sản không được giải ngân cho vay thậm chí trước đó đã ký hợp đồng thỏa thuận cho vay của ngân hàng dẫn đến các doanh nghiệp không bán được sản phẩm để thu hồi vốn và tái đầu tư do: các ngân hàng hết hạn mức cho vay và thận trọng hơn, hạn chế, giảm tỷ lệ cho vay đối với bất động sản”.
Báo cáo với Quốc hội, bà Hồng cho biết, thời điểm cuối năm 2022 đã diễn ra sự cố rút tiền hàng loạt, quy mô lớn chưa từng có tiền lệ, ảnh hưởng lan truyền đến thanh khoản của hệ thống các tổ chức tín dụng và ảnh hưởng đến niềm tin của các nhà đầu tư và tỷ giá tăng lên mạnh.
Do đó, NHNN đã phải đặt mục tiêu cao nhất là phải đảm bảo an toàn hệ thống và khả năng chi trả cho người gửi tiền để tránh hoảng loạn tài chính. Vì vậy, NHNN đã tăng lãi suất trong tháng 10/2022, cũng như chưa nới room tín dụng..., thực hiện mọi biện pháp để đảm bảo cải thiện thanh khoản hệ thống.
“Vào thời điểm đó, bản thân các tổ chức tín dụng cũng lo ngại rủi ro người dân có thể sẽ rút tiền tại tổ chức tín dụng của mình, cho nên các tổ chức tín dụng cũng rất thận trọng khi cho vay mới và đặc biệt là đối với các dự án bất động sản có kỳ hạn dài”, bà Hồng cho biết.
Về nhận định về lãi suất còn cao, Thống đốc NHNN mong Quốc hội ghi nhận và chia sẻ những cố gắng và những thành tựu ngành Ngân hàng đã đạt được trong thời gian vừa qua. Cụ thể, lãi suất quốc tế tăng rất cao nhưng mặt bằng lãi suất của Việt Nam đã kiểm soát được và lãi suất cho vay mới đến nay giảm khoảng 3% so với cuối năm 2022. Hơn nữa, khi doanh nghiệp và người dân khó khăn, các tổ chức tín dụng cũng dành chính nguồn lực tài chính của mình để miễn, giảm lãi… và ước tính con số này lên tới 60 nghìn tỷ đồng và đây là một con số không nhỏ.
Thống đốc cho biết, các khoản cho vay đối với bất động sản là kỳ hạn dài nên thường lãi suất sẽ cao hơn với so với lãi suất các khoản cho vay ngắn hạn. Bởi vì tiền gửi huy động kỳ hạn dài cũng có lãi suất cao hơn huy động tiền gửi ngắn hạn.
“Trong chỉ đạo điều hành, NHNN luôn yêu cầu các tổ chức tín dụng tiết kiệm về chi phí hoạt động để tiếp tục giảm lãi suất cho vay, hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân cũng như phải tăng cường đơn giản hóa thủ tục vay vốn để tiết kiệm thời gian, nguồn lực cho doanh nghiệp và người dân”, Thống đốc chia sẻ.